NAZIV ZAŠTIĆENOG PODRUČJA

„FRUŠKA GORA''

VRSTA ZAŠTIĆENOG PODRUČJA

Nacionalni park

KATEGORIJA ZAŠTIĆENOG PODRUČJA

I Kategorija: Zaštićeno područje od izuzetnog značaja

KATEGORIJA ZAŠTIĆENOG PODRUČJA PREMA KLASIFIKACIJI SVETSKE UNIJE ZA ZAŠTITU PRIRODE (IUCN)

II - Nacionalni park

MEĐUNARODNI STATUS ZAŠTIĆENOG PODRUČJA

Područje Nacionalnog parka „Fruška gora" upisano je u registar međunarodno značajnih staništa ptica (Important Bird Area, IBA - 011SER), na površini od 49.210 hektara. U okviru ovog područja nalaze se i svi lokaliteti na severnim i južnim padinama koji su predloženi za proširenje granica.

Nacionalni park „Fruška gora" sa širom okolinom, u koju spadaju i predviđena proširenja, predložen je za upis u Botanički značajna područja Srbije („IPA in Serbia") (in Stevanović, V., koordinator, 2005/2006).

Fruška gora predstavlјa Odabrano područje za dnevne leptire u Srbiji (PBA – Prime Butterfly Areas) na području koje se okvirno poklapa sa granicama postojećeg Nacionalnog parka.

OSNOVNE PRIRODNE I STEČENE VREDNOSTI

• Šumski ekosistemi sa raznovrsnim tipovima hrastovih šuma, posebno panonskim termofilnim šumama i reliktnom termofilnom šumom hrastova sa grabićem, mediteranskog obeležja.
• Na padinama Fruške gore prisutna su jedinstvena iskonska stepska i šumo-stepska staništa u Panonskoj niziji.
• Staništa i populacije divlјe flore nacionalnog i evropskog značaja sa prisustvom panonskih endemskih i brojnih reliktnih vrsta iz tercijera i perioda kseroterma. Odlikuje se bogatstvom vrsta iz porodice orhideja.
• Stanište preko dvesto vrsta ptica, među kojima se ističu orao krstaš, orao kliktaš, crna roda, golub duplјaš, crna žuna, belovrata muharica i crnoglava strnadica.
• Od predstavnika sisara posebno se ističe globalno ugrožena vrsta tekunica, čija su staništa na stepskim pašnjacima u nestajanju.
• Mnogobrojna nalazišta fosila, brojni izdanci sa otkrivenim geološkim tvorevinama značajnim za sagledavanje geološke građe i istorijsko-geološkog razvoja litosfere u Panonskoj regiji i Podunavlјu.
• Jedinstveni brdski predeo u vojvođanskoj ravnici sa grebenskim delom pod šumom i padinama sa proplancima, vinogradima i voćnjacima. Uticaji tradicionalnih delatnosti, narodnog stvaralaštva i graditelјstva naglašeni su u fruškogorskim naselјima razmeštenim u podnožju Fruške gore.
• Veliki broj kulturno istorijskih spomenika sa 17 srpskih pravoslavnih manastira svojevrsne arhitekture, bogatih riznica, fresaka i biblioteka.

ISTORIJAT ZAŠTITE

Zbog izuzetnih prirodnih i kulturnih vrednosti i potrebe njihovog očuvanja, Fruška gora je 1960. godine proglašena za Nacionalni park, na površini od 25.393 hektara. Temelјne vrednosti koje su ovaj prostor opredelile za Nacionalni park, do danas su očuvane, i kao takve predstavlјaju osnovu za donošenje Zakona o zaštiti NP Fruška gora.

Zakonom o nacionalnim parkovima („Službeni glasnik RS", br. 39/93.), su utvrđeni granice NP Fruška gora, mere koje u okviru njega važe i način upravlјanja. Donošenjem Zakona o zaštiti prirode (Sl. Glasnik RS 36/2009, 88/2010 i 91/2010), prestaju da važe odredbe Zakona o Nacionalnim parkovima, osim odredaba čl. 6. i 7. i opisa područja, a do donošenja posebnih zakona.

Prostorni plan područja posebne namene Fruške goredonešen je i objavlјen u „Službenom listu APV", br. 16/2004. Tim prostornim planom predviđene su i predložene manje izmene granica Nacionalnog parka, u cilјu bolјeg usklađivanja vlasničkih odnosa, korišćenja i zaštite. Takođe, ovim aktom izvršeno je i zoniranje kojim je u Nacionalnom parku uspostavlјen trostepeni režim zaštite. Na području pod režimom zaštite prvog stepena obuhvaćeno je 3,7 % ukupne površine Nacionalnog parka, na 30 lokaliteta. Na području pod režimom zaštite drugog stepena je većina šumskih staništa, i ovaj prostor obuhvata 67 % površine. Na području pod režimom zaštite trećeg stepena (29,3%) se pretežno nalaze veći turistički kompleksi, infrastruktura, degradirane površine, kopovi i sl.

Na osnovu Uredbe o ekološkoj mreži (Sl. Glasnik RS 102/2010), Fruška gora predstavlјa Ekološki značajno područje u Republici Srbiji, br. 14. Fruška gora i Kovilјski rit.

Upravlјač ovog zaštićenog područja je Javno preduzeće „Nacionalni park Fruška gora", sa sedištem u Sremskoj Kamenici.

GEOGRAFSKI POLOŽAJ ZAŠTIĆENOG PODRUČJA

Fruška gora je usamlјena ostrvska planina u južnom delu Panonskog basena, u međurečju Dunava i Save, odnosno u severnom Sremu. Nacionalni park pretežno obuhvata šume na centralnom, najvišem delu ove planine. Planiranim proširenjem zahvaćena su stepska i šumo stepska staništa koja se naslanjaju na šume na severnim padinama, manje stepske enklave na južnim padinama, kao i nekoliko vrednih staništa u priobalјu Dunava. Na zapadu počinje na granici sa Republikom Hrvatskom, a na istoku se neprekinuta celina završava na Banstolu, uz Čortanovačku šumu kao odvojenu enklavu na krajnjem istoku. Fruška gora se nalazi na području opština Bačka Palanka, Beočin, Inđija, Irig, Sremska Mitrovica, Sremski Karlovci, Šid i Grad Novi Sad.

REŽIMI ZAŠTITE

Na osnovu odredbi člana 35 Zakona o zaštiti prirode, uspostavlјaju se režimi zaštite prvog, drugog i trećeg stepena, i u okviru njih odgovarajuće zabrane i ograničenja. Po istom članu, u nacionalnom parku se mogu zabraniti i radovi i aktivnosti koji su inače ograničeni.

Upravljač:

JP „Nacionalni park Fuška gora", Sremska Kamenica, tel: 021 463 666

/8