NAZIV PRIRODNOG DOBRA

''Belјanska bara''

VRSTA PRIRODNOG DOBRA

Park prirode

Član 34 Zakona o zaštiti prirode („Sl. glasnik RS", broj 36/2009, 88/2010, 91/2010).

KATEGORIJA

III kategorija - zaštićeno područje lokalnog značaja. Član 41 Zakona o Zakona o zaštiti prirode („Sl. glasnik RS", broj 36/2009, 88/2010, 91/2010).

KATEGORIJA PRIRODNOG DOBRA PREMA KLASIFIKACIJI SVETSKE UNIJE ZA ZAŠTITU PRIRODE (IUCN)

V Kategorija – Zaštićeni kopneni/morski predeo (područje održavanih ekosistema).

Category V – Protected Landscape/Seascape.

MEĐUNARODNI STATUS PRIRODNOG DOBRA

Prirodno dobro PP ''Belјanska bara'' nema međunarodni status.

OSNOVNE PRIRODNE I STVORENE VREDNOSTI

Belјanska bara se nalazi u centralnoj Bačkoj, na prostoru jedinstvenog međurečja, gde se sa vodotokom Krivaje uliva u Veliki bački kanal kod naselјa Turija. Svoje plitko i vijugavo korito Belјanska bara usekla je u bačku lesnu terasu, u dužini od 39 km.

Prostor Belјanske bare zadržao je u velikoj meri nekadašnje karakteristike živog sveta. Ovde je zabeleženo preko 80 taksona vaskularne flore, 10 bilјnih zajednica, veliki broj vrsta insekata, 23 vrste riba, 7 vrsta vodozemaca, 2 vrste gmizavaca, 136 vrsta ptica i značajan broj vrsta sisara, od kojih su mnoge zaštićene.

Belјanska bara predstavlјa jedno od očuvanih vlažnih područja, na šta ukazuje prisustvo brojnih retkih vrsta flore i faune vodenih, močvarnih i vlažnih zaslanjenih staništa, i reliktnih staništa nizijskih tresava. Ovo područje odlikuje bogatstvo riblјeg sveta, a od posebnog je značaja za gnežđenje i migraciju ptica na prostoru Vojvodine. Izuzetna prirodna vrednost su očuvana mrestilišta autohtonih vrsta riba: zlatnog karaša, linjaka, čikova i balavca.

Vodotok Belјanske bare predstavlјa ekološki koridor koji preko Velikog bačkog kanala omogućava kominikaciju kopnenih i vodenih vrsta vlažnih staništa sa međunarodnim ekokoridorom, rekom Tisom.

GEOGRAFSKI POLOŽAJ PRIRODNOG DOBRA

Prirodno dobro ''Belјanska bara'' nalazi se u Vojvodini, u Bačkoj. Belјanska bara nastaje od nekoliko plitkih dolova, koji se sastaju 3 km severno od Starobečejskih salaša, zatim teče u pravcu jugozapada i uliva se u Veliki bački kanal kod Turije.

Teritorijalno se nalazi na području dve opštine: Srbobran i Bečej. Do lokaliteta se može doći iz više pravaca i to sa regionalnog puta Srbobran – Bečej, od kojeg se odvaja više polјskih puteva koji idu do Belјanske bare. Drugi pristup prirodnom dobru je putem iz Turije, preko mosta na Velikom bačkom kanalu, gde je i ušće Belјanske bare.

Prirodno dobro udalјeno je od Srbobrana 8 km, Bečeja 31 km, Novog Sada 50 km, a od Beograda 130 km. Blizina pomenutih saobraćajnica, kao i blizina velikih gradova u okruženju, čine područje "Belјanske bare" pristupačnim.

Geografski posmatrano, zaštićeno područje prostire se između 45º 32' 47" i 45º 34' 53" severne geografske širine i između 19º 51' 30" i 19º 57' 52" istočne geografske dužine.

Nadmorska visina prirodnog dobra iznosi 77,5 m dok je dno depresije na 74,29 m. Nadmorska visina okolnog terena Parka prirode ''Belјanska bara'' iznosi 81-82 m.

POVRŠINA

Ukupna površina Parka prirode ''Belјanska bara'' iznosi 173 12 11 ha. Poručje režima zaštite II stepena obuhvata 89 38 79 ha, a režima zaštite III stepena 83 73 32 ha. (Tabela 3, Grafikon 1).

Oko prirodnog dobra uspostavlјa se zaštitna zona površine 325,82 00 ha.

VLASNIŠTVO

Struktura površina prema vlasništvu pokazuje da je najveći deo površine (170,3 ha) u društvenom vlasništvu, korisnika JVP „Vode Vojvodine", osim 1 ha korisnika VDP „Srednji Banat" Bečej. U privatnom vlasništvu je oko 3 ha, koji se vode kao trstici i močvare.

ISTORIJAT ZAŠTITE

Područje Belјanske bare do sada nije uživalo status zaštite, niti je imala status prethodne zaštite.

REŽIMI ZAŠTITE

Na osnovu odredbi člana 34 Zakona o zaštiti prirode park prirode je područje dobro očuvanih prirodnih vrednosti sa pretežno očuvanim prirodnim ekosistemima i živopisnim pejsažima, namenjeno očuvanju ukupne geološke, biološke i predeone raznovrsnosti, kao i zadovolјenju naučnih, obrazovnih, duhovnih, estetskih, kulturnih, turističkih, zdravstveno-rekreativnih potreba i ostalih delatnosti usklađenih sa tradicionalnim načinom života i načelima održivog razvoja. U parku prirode nisu dozvolјene privredne i druge delatnosti i radnje kojima se ugrožavaju njegova bitna obeležja i vrednosti.

Određivanje režima zaštite na prostoru Belјanske bare obavlјeno je na osnovu očuvanosti prirodnih odlika vodenog okna i priobalјa koji predstavlјaju staništa velikog broja retkih i ugroženih bilјnih i životinjskih vrsta.Zaštitastaništa ovog područja podrazumeva primenu aktivnih mera zaštite na njihovom očuvanju kao i kontrolisano i održivo korišćenje prirodnih resursa u okruženju. Očuvanje ovog prirodnog dobra obezbeđuje se sprovođenjem ograničenog i kontrolisanog sportskog ribolova, lovstva, održivog turizma, kao i prezentacijom i edukacijom prirodnih vrednosti.

U cilјu revitalizacije vodnog režima, sprečavanja isušivanja, sukcesije, obrastanja i zarastanja vodotoka, a samim tim narušavanja staništa, neophodno je sprovođenje aktivne zaštite.

Na zaštićenom području PP «Belјanska bara» uspostavlјaju se režimi zaštite II i III stepena (X Prilog 3) koji su propisani članom 35. Zakona o zaštiti prirode ("Sl. glasnik RS", 36/2009, 88/2010, 91/2010.). Od ukupno zaštićene površine koja iznosi 173 30 00 ha, područje:

§ Režima zaštite II stepena obuhvata 89 40 00 ha ili 52 %;

§ Režima zaštite III stepena obuhvata 83 90 00 ha ili 48 %.

Zaštitna zona oko zaštićenog područja obuhvata 325 70 00 ha.

Zaštitna zona oko zaštićenog područja određena je radi sprečavanja razvojnih aktivnosti koje bi mogle višestruko povećati i intenzivirati uticaj ugrožavajućih faktora na zaštićeno područje.

§ Režim zaštite II stepena sprovodi se na zaštićenom području ili njegovom delu sa delimično izmenjenim ekosistemima velikog naučnog i praktičnog značaja. U okviru područja gde je propisan režim zaštite II stepena dozvolјene su aktivnosti na unapređenju zaštićenog područja, tradicionalne delatnosti i ograničeno korišćenje prirodnih resursa na održiv i strogo kontrolisan način. Mere zaštite propisuju se u cilјu što bolјeg usklađivanja potreba zaštite i unapređivanja prirodnih odlika sa ograničenim i strogo kontrolisanim korišćenjem prostora. Tradicionalni vidovi korišđenja prostora kao što su ispaša, košenje i seča trske propisani su kao neophodne mere zaštite obalnog pojasa i korita bare od zarastanja. Aktivnosti se mogu vršiti u meri koja omogućava unapređenje stanja i prezentaciju zaštićenog područja uz očuvanje strogo zaštićenih i zaštićenih vrsta.

§ Režim zaštite III stepena obuhvata deo parka prirode na kome se nalaze prostorne celine pod većim uticajem čoveka ili koje se nalaze uz granicu zaštite područja i u kontaktu su sa seoskim naselјima i obradivim površinama. Ovaj režim zaštite propisuje se za prostore gde se mogu vršiti aktivnosti na unapređenju zaštićenog područja, očuvanju tradicionalnih delatnosti lokalnog stanovništva, sa odgovarajućom izgradnjom infrastrukture i drugom izgradnjom. Povećanje intenziteta korišćenja prostora dovođenjem nove infrastrukture i izgradnjom novih objektata ugrozlo bi osnovne vrednosti parka prirode.

UPRAVLJAČ:

JP "VODE VOJVODINE" NOVI SAD, tel: 021 4881 888

/8